Wojna Krymska

[Wycior]

1. To się oczywiście zgadza - sztucery zamówiono dla wszystkich płastunów i strzelców wyborowych w kubańskim wojsku kozackim
2. karabin Hartunga zwany dyletancko prze ruskich sztucerem
3. Finskiego Gwardyjskiego batalionu strzelców [jegrów] juz w 1842 roku
4. Z tego co pamietam w Carskiej armi bylo w powie 19 wieku okolo 26 batalinów strzelców-jegrow
5. Dla jasności bronioznawczej po 1854 roku czyli podczas wojny strzelcy piechoty otrzymali NOWY MODEL karabinu gwintowanego czyli M 1854 w kal.17,7 mm który był zasadniczo muszkietem piechoty z przegwintowaną lufą

---

1. Touche! Biję się w piersi. Nieuważnie i bezkrytycznie zacytowałem rosyjski tekst. Kolejna przestroga aby to co się napisze potem dokładnie przeczytać.

2. Jaki sztucer? Karabin i koniec!


Trzeba było nas oświecić! Wszyscy: carski sztab, pułkowi kronikarze, rosyjska encyklopedia wojskowa (Военная Энциклопедия), wybitni rosyjscy bronioznawcy, piszący o sztucerze Hartunga (Гартунга), to dyletanci. Tylko Guru wie najlepiej (w tym wypadku raczej Гуру). Nazwa broni nie musi wynikać z ortodoksyjnej interpretacji jej długości. Rosjanie mieli własne kryteria, nazwali broń jak uważali i nie ma co się wymądrzać. Chełpliwe wydumki bez oparcia w źródłach to nie bronio- ale raczej bronoznawstwo.

3. Kompletna bzdura. Fiński gwardyjski batalion strzelców (Лейб-гвардии Финский стрелковый батальон) nie był - jak sama nazwa wskazuje - batalionem jegerskim. Jednostki jegerskie miały to "jegerstwo" w nazwie. Przykład: Егерский лейб-гвардии полк. Oto co o jegrach i strzelcach pisze rosyjski historyk wojskowości:

Стрелки, вооруженные штуцерами, представляли собой новую разновидность пехоты, отличавшуюся от существующей легкой егерской пехоты и по организации, и по вооружению. Егерскую пехоту продолжали использовать преимущественно в стрелковой цепи. В ходе Крымской войны стрелковые штуцерные батальоны показали свое огромное преимущество перед егерями.
Strzelcy, uzbrojeni w sztucery, byli nowym typem piechoty, odróżniającym się od jegrów tak organizacją jak uzbrojeniem. Jegrów w dalszym ciągu wykorzystywano głównie w tyralierze. Podczas wojny krymskiej bataliony strzelców wykazały ogromną przewagę nad jegrami.

4. W tej rewolucyjnej teorii kardynalnym nieporozumieniem jest utożsamienie rosyjskich jegrów ze strzelcami. To, jak wcześniej pokazałem, były zupełnie inne formacje. Jegrzy, sformowani w pułki na modłę piechoty liniowej, według podobnego schematu organizacyjnego, byli uzbrojeni jak piechota. Pułki jegrów łączono nawet w brygady, podobnie jak pułki liniowe. Strzelcy, uważani za elitarną formację tworzyli samodzielne bataliony, liczące na wojennej stopie ok. 1000 ludzi. Sztucery były przeznaczone przede wszystkim dla strzelców, na co wskazuje nawet ich oficjalna nazwa: штуцер стрелковых батальонов образца 1843 (литтихский) (sztucer dla batalionów strzelców wz. 1843). Jegrzy dostawali sztucery na tych samych zasadach co reszta piechoty (po 24 na batalion).

Początkowo "sztucernych" rozdzielano po 6 na kompanię. Później pojawiła się praktyka łączenia "sztucernych" w jeden pluton, którym dowodził oficer. Dlatego w roku 1852 zdecydowano o wyposażeniu w sztucery po dwóch dodatkowych podoficerów w batalionie. Wraz z dwoma dodatkowymi ludźmi stanowili ochronę dowódcy. W ten sposób liczba sztucerów w batalionie wzrosła do 26.

Wiemy ze źródeł że do wojny krymskiej wszystkich 6 korpusów regularnej piechoty dostało sztucery w liczbie 24 (później 26) na batalion. Oszacujmy z grubsza: 6 korpusów = 18 dywizji ~ 216 batalionów (liniowych albo jegerskich) = 5184 sztucerów (5616). Reszta poszła do Kozaków czarnomorskich, korpusów: Kaukaskiego i Gruzińskiego oraz oczywiście do batalionów strzelców, po części nowo sformowanych. Rezerwy? Belgijskich sztucerów nie wystarczyło nawet dla korpusów: gwardyjskiego i grenadierskiego, gdzie zamiast "littichskich" zastrelszczikom wydawano sztucery Hartunga i w mniejszej liczbie - sztucery Ernrota. Dotyczyło to nawet gwardyjskich pułków jegerskich, które pierwotnie także dostały tylko po 24 sztucery na batalion:



Deficytowość broni gwintowanej spowodowała że żołnierze uzbrojeni w sztucery belgijskie, Hartunga czy Ernrota dostawali na wyposażenie dodatkowy, zwyczajny karabin piechoty. Używali go do musztry i innych ćwiczeń, nie związanych ze strzelaniem. Celem było oszczędzanie cennej broni, ograniczenie jej zużycia i szansy uszkodzenia.

Szanowny Ruszniku, zanim znów zbłaźnisz się ignorancją w kwestii ruskiej armii może coś sobie poczytasz? Proponuję to: С. Потрашков i Н. Дубенюк - История русской армии. Иллюстрированное издание. Spodoba Ci się. Jest mnóstwo obrazków!

5. Może raczej dla ciemnoty bronioznawczej? W latach 1852-54 na uzbrojenie wojsk pieszych wprowadzono bowiem 3 różne karabiny.

a) Dla strzelców batalionów strzeleckich przeznaczony był model 1852 (капсюльная винтовка стрелковых батальонов образца 1852 г.), kalibru 17.7 mm, długości 135,6 cm, ciężar: 3.86 kg. Lufa czteropolowa długości 93.8 cm, skręt: 1 obrót na długości lufy.

Dla zwykłej piechoty były dwa karabiny, nieco różniące się kalibrem:

b) Karabin piechoty obr. 1854 kal. "przerabiany" (пехотное нарезное переделочное ружье образца 1854 г.), kalibru 18 mm, uzyskiwany drogą przeróbki gładkolufowych karabinów obr. 1852. Długość całkowita: 147 cm, lufa długości 106.6 mm, skręt gwintu: 3/4 obrotu na długości lufy, ciężar 4.21 kg.

c) Karabin piechoty obr. 1854 (пехотная капсюльная 7-линейная винтовка), gwintowany "od urodzenia", kalibru 17.7 mm, podobny do poprzednika ale minimalnie cięższy: 4.26 kg.

Poniżej pocisk do karabinów piechoty i dragońskich: tzw. "belgijski" o masie 756 gr:

Oba karabiny w pierwszej kolejności przydzielano "sztucernym" w pułkach piechoty, co pozwoliło z czasem zwiększyć ich liczbę. Były jeszcze karabiny dragońskie obr. 1854, też w dwóch wariantach - przerobione i nowe - podobne do piechocińskich ale krótsze: 132,8 cm. Ogólnie wszystkie te karabiny te nie spełniły pokładanych nadziei i były od 1856 r były sukcesywnie zastępowane bronią kalibru 15.24 mm. Dla porządku można jeszcze wymienić efemerydę: ружьё стрелкового полка Императорской фамилии, ale uzbrojona w nią ją "pozasystemowa" formacja czynnego udziału w walkach nie wzięła a zaraz po wojnie została rozformowana.

Skoro już pojawił się temat pukawki Hartunga to warto poświęcić tej broni kilka słów. W latach 40 XIX wieku brak broni gwintowanej w armii rosyjskiej stawał się dotkliwy, belgijskie sztucery były drogie a ich dostawy ograniczone. Próby produkcji tych sztucerów w Rosji po wielu bezskutecznych usiłowaniach spełzły na niczym. Na ten podatny grunt trafił pomysł instruktora strzeleckiego w korpusie gwardii, Hartunga. W roku 1845 zaproponował on coś w rodzaju "littichskiego sztucera dla ubogich" przez przeróbkę karabinów dragońskich. Przeprowadzono wiele badań i testów, w tym w Korpusie Kaukaskim i w fińskim gwardyjskim batalionie strzelców, słynącym ze szczególnego wyszkolenia. Raporty z testów były rożne. Te bardziej patriotyczne utrzymywały ze broń Hartunga tylko nieznacznie ustępuje belgijskiej, te bardziej obiektywnie - że jest zauważalnie gorsza. Tym niemniej przeróbka kosztowała 2-3 raza mniej niż belgijski sztucer i w roku 1848 sztucer Hartunga oficjalnie przyjęto na uzbrojenie. W założeniu był przeznaczony dla korpusów: gwardyjskiego i grenadierskiego oraz dla wybranych pułków saperskich (też po 24 sztuki). W niewielkich ilościach trafił do innych jednostek, np. do dragonów gwardii. Admirał Korniłow zamówił 288 sztuk dla floty czarnomorskiej. W praktyce niektóre jednostki mogły dostać sztucery wcześniej - do próbnej eksploatacji.

Były dwa zasadnicze schematy przeróbki: ze dragońskiego karabinu skałkowego albo z karabinu dragońskiego przerobionego już na zapłon kapiszonowy. Trafiały się jednak i przeróbki z innej, podobnej broni, np. saperskiej. Tutaj kapiszonowy karabin dragoński:

Tak wyglądał sztucer Hartunga przerobiony wprost z wersji skałkowej. W ramach przeróbki modyfikowano zamek, zmieniano celownik, muszkę wymieniano na trójkątną, zaślepiano otwór zapałowy, dodawano brandkę i oczywiście nagwintowano lufę:

Przeróbka z wersji kapiszonowej była prostsza i tańsza:

Lufę w obydwu wersjach modyfikowano podobnie, nacinając dwie głębokie bruzdy. Rozrzut parametrów był znaczny, szerokość bruzd mogła wahać się od 6.9 do 8.8 mm, głębokość: 0.3 do 0.9 mm. W tych okolicznościach trudno było konkurować z Belgami. Długość lufy ~938 mm, skok gwintu: 1.25 obrotu na długości lufy.


Początkowo strzelano kulą z "obrączką" ale wkrótce wprowadzono też spiczaste pociski z "uszami". Przy okazji zmodyfikowano pobojczyk, dodając miedzianą (albo mosiężną) końcówkę z wnęką odpowiadającą głowicy pocisku. Celowniki mogły się się nieco różnić, oto dwa warianty:




Bagnety zachowano oryginalne, kłujne, tulejowe. Całkowita długość sztucera wynosiła ok. 1335 mm (z rosyjską tolerancją), ciężąr ok. 3.4 kg. Na osobiste życzenie cara Mikołaja I sztucery miały otrzymać oksydę, aby się nie świeciły. Epokowe żródła wskazują że sztucery Hartunga były fatalnej jakości. Można sądzić że w pułkach gwardyjskich ich stan powinien być szczególnie dobry. Oto raport fińskiego pułku gwardyjskiego z roku 1852:


W skrócie: W roku 1852 w pułku liczba sztucerów Hartunga dochodziła do 72, z czego sprawnych było tylko 23, pozostałe nie nadawały się do służby. W innych pułkach gwardyjskich było podobnie.

Częstym defektem sztucerów Hartunga było pękanie luf wzdłuż bruzd gwintu. Bruzdy były głębokie i osłabiały lufy, wykonane często z materiału nie najlepszej jakości. Dodatkowo przy strzelaniu pociskami ciśnienie w lufie było większe niż przewidziane dla luf przeznaczonych pierwotnie do strzelania kulami.

Najmniej udaną "zapchajdziurą" problemu broni gwintowanej był sztucer Ernrota (штуцер Эрнрота). Nazwano go tak mimo 147-centymetrowej długości - był przeróbką karabinu piechoty obr. 1844 r (пехотное капсюльное ружье образца 1844 г.). Stanowił zaproponowaną przez sztabs-kapitana Ernrota próbę implementacji na rosyjskim gruncie trzpieniowego systemu Thouvenina. Kaliber 18 mm, długość lufy 108,4 cm, ciężar 4.26 kg.. Lufa otrzymała prawoskrętny gwint pięciopolowy. Zmodyfikowany korek lufy posiadał zaostrzony trzpień. Pocisk wpasowywano w gwint lufy dwoma uderzeniami stalowego pobojczyka, zaopatrzonego w mosiężną głowicę z dopasowaną do pocisku wnęką. Do czyszczenia komory wokół trzpienia przewidziano specjalną końcówkę pobojczyka w formie łopatki z podłużną szczeliną. Dodano celownik typu szwajcarskiego, zwanego w Rosji heskim (гессенский прицел). Celność broni Ernrota broni była kiepska, dużo gorsza od sztucera belgijskiego, eksploatacja kłopotliwa. Co gorsza, w odróżnieniu od modyfikacji Hartunga, przeróbka była kosztowna i broni systemu Ernrota wyprodukowano niewiele. Trafiała głównie do pułków gwardii.