Szwajcarskie karabiny jegrów

[Derek]

   

Verordnung
dotyczące uzbrojenia i wyposażenia Jäger'ów (Myśliwych) (datowane na 19 grudnia 1853).
Szwajcarska Rada Związkowa, o wykonaniu art. 38, Ustawy o odzieży, uzbrojeniu i wyposażeniu armii federalnej z 27 sierpnia 1851 r.;  po przedstawieniu szwajcarskiemu Departamentu Wojskowemu, dekretem:
Art. 1. Jegrzy powinni stopniowo przezbrajani w karabiny gwintowane najpóźniej do 1857 r.
Uzbrojenie to ma być używane przez kompanię, najpierw w pierwszej kompanii piechoty każdego batalionu, w kompaniach piechoty półbatalionów oraz w poszczególnych kompaniach piechoty Armii Federalnej.

Art. 4. Jegrów uzbrojonych w karabiny gwintowane należy zaopatrzyć w następującą amunicję: z patronami składającymi się z a) zaostrzonego pocisku z dwoma rowkami z miękkiego ołowiu;  Średnica około 33,5 striche (ok. 10,05 mm)  waga od 1/28 do 1/32  funtów (ok. 17,8 do 15,6 g), oraz b) ładunek 4 gramów prochu karabinowego.  Powinno się ono znajdować, razem z ostrym pociskiem, w dobrze ubitym papierze do pisania, nasączonym na dole do 2 lub 3 linen (ok. 6-9 mm) smarem składającym się z czterech części łoju i jednej części żółtego wosku;

Aby zrealizować zarządzenie federalne z 25 września 1856 r. i zarządzenie Rady Federalnej z 18 września 1850 r. zamówiono początkowo w szwajcarskim przedsiębiorstwie przemysłowym Neuhausen 1600 sztuk i z Erlach, od W. von Steiger, Thun, 1000 sztuk
W 1860 roku w Zurychu osiem kompanii strzeleckich zostało wezwanych na szkolenie z nowym jägergewehr'em w ramach specjalnego 6-dniowego kursu.  
W Belgi w znanej fabryce broni Beuret Frères, Liège wykonano ok. 11 000 sztuk.

Tak w skrócie wygląda historia powstania jednego z ciekawszych europejskich karabinów w połowie XIX w. Jak zwykle Szwajcarzy popisali się niesamowitą innowacyjnością wprowadzając jako pierwsi tak mały kaliber (ok. 10,40 mm) do karabinów wojskowych poczynając od sławnego Feldstutzera z 1851 r. 

Karabin Jäger model 1850/59 (Beuret Frères, Liège) charakterystyka:

1. Karabin odprzodowy, zamek kapiszonowy.
2. Kaliber 10,5 mm (10,35-10,65 mm dla nowej broni do 10,71 mm dla używanych luf )
3. Ładowanie pojedyncze
4. Szybkostrzelność około 3 strzałów na minutę.
5. Prędkość początkowa pocisku 444 m/s.
6. Długość 1320 mm (1321 mm)
7. Ciężar 4250 kg (4270 kg)
8. Długość lufy 930mm.
9. Gwint prawy o skoku 810 mm na 1 obrót.
10. Celownik kwadrantowy.
11. Zakres celowania maksymalny 1000 schritt (ok. 700 m) minimalny 200 schritt (ok. 140 m).
12. Kolba z drewna orzechowego.
13. Części metalowe brunirowane.
14. Mocowanie lufy do łoża za pomocą 3 bączków stalowych.
15. Mocowanie bagnetu wpustowe.

Niestety ten odprzodowy karabin jak i wiele jego odpowiedników w całej Europie doświadczył szybkiego przerabiania pod koniec XiX w. na system odtylcowy. Niewiele zostało egzemplarzy wykonanych w pierwotnej wersji tym bardziej cieszy mnie strzelanie z takiego egzemplarza.

Strzelanie z Jeagra Schweiz Model 1856/59 kaliber 13,40 mm, pocisk typu Vetterli o wadze 21,1 g i długości 26,7 mm, smarowany smarem Rusznika a ze względu na lufę dodaję jeszcze pod pocisk kaszki odmierzanej z prochownicy końcówką na 24 gr.
   
Na tej tarczy widać efekt strzelania na 50 m z podpórki przez chrono. Nastawa celownika była na 100 m i nie chciało mi się jej przestawiać bo to tylko strzelanie było w celu uzyskania pomiarów prędkości wylotowych.
Podaję uzyskane efekty dla naważki prochu ZS4 62 gr:

1. 356,4 m/s
   
2. 350,0
   
3. 354,5
   
4. 350,9
   
5. 356,7
   
6. 352,7
   

Nie podałem wyniku pierwszego strzału z czystej lufy bo wyniósł 363,4 m/s i na pewno nie jest reprezentatywny dla tego karabinu. Między strzałami lufa była czyszczona.
Średnia prędkość pocisku wyszła 353,5 m/s a oczyszczona ze skrajnych dwóch rezultatów czyli nr 2 i nr 5 wyniosła 353,6 m/s czyli praktycznie tyle samo. Średnia różnica prędkości między wynikami oczyszczonymi o skrajne wyniosła 4,5 m/s co jest wartością już dużą i widać to na tarczy.